0110077 - Herijking beleid sociale zekerheid

Sjabloonvragen

1. Is het niet zo dat mensen met een bijstandsuitkering ook nu al een baanzoekplicht hebben? 2. Zal een lik-op-stuk aanpak ten aanzien van recht op uitkering, geen criminaliteit en schulden in de hand werken? 3. Kunnen uitkeringsgerechtigden verplicht worden tot werken met behoud van uitkering en wordt daar een maximale tijdsduur aan verbonden? 4. Wat zijn de wezenlijke verschillen tussen een werkstage en werken met behoud van uitkering? 5. Gaan uitkeringsgerechtigden in O’hout verplicht worden naar vermogen nuttige activiteiten te verrichten? Over hoeveel uren praten we dan? 6. Een cliënt dient gedurende 4 weken actief naar werk te zoeken. Dient de cliënt ook naar banen te zoeken die (ver) beneden zijn capaciteiten liggen? 7. Wat wordt bedoeld met ‘Voor de groep met een korte afstand tot de arbeidsmarkt kan inzet van re-integratiemiddelen zelfs contraproductief werken’? 8. Zijn de banen die WerkLink binnenhaalt voor onze doelgroep échte banen of gecreëerde banen en gaan deze banen ten koste van een andere doelgroep? 9. Wat zijn maatschappelijk nuttige banen bij de gemeente? 10. Gaat een toename van gebruik van uitzendburo’s niet ten koste van reguliere banen?

Eerste termijn

Dank U wel voorzitter…

Er komt een baanzoekplicht van 4 weken voor iedereen, maar die baanzoekplicht is er nu ook al. Ook nu moeten aanvragers aantonen welke activiteiten zij daartoe hebben ondernomen. Straks zal het echter zo zijn dat aan iemand, afhankelijk van de persoon die de aanvraag behandeld, het recht op een uitkering ontnomen kan worden. Ik zou niet graag in de schoenen van de persoon staan die een aanvrager het recht op de uitkering ontneemt, wel of niet gedeeltelijk. Hoe bepaal je of iemand wel of niet genoeg actie heeft ondernomen? Hoe meet je dat? Meningen kunnen daarover verschillen.

Gezond Burger Verstand meent dat ook nu de gemiddelde burger er niet zelf voor kiest afhankelijk te zijn van een uitkering. Het zijn vooral de ‘niet willers’ die op die eigen verantwoordelijkheid gewezen dienen te worden en waar een beetje dwang misschien zal helpen. Bij het grootste deel van de mensen in de bijstand ontbreekt het echter veelal aan scholing, taalbeheersing en andere vaardigheden, waardoor inzet van re-integratie noodzakelijk zal zijn.

Vorige week was in de ‘de Stem’ te lezen dat in Geertruidenberg het aantal bijstandsgerechtigden gedaald is als gevolg van het stevig inzetten van re-integratie van langdurig werklozen. De gemeente O’hout stopte daarmee vanwege de hoge kosten. Gezond Burger Verstand vraagt zich af of de gemeente G’berg misschien een goedkopere manier van re-integratie inzet. Of heeft de gemeente Geertruidenberg misschien voorheen weinig geld daarin gestoken? Kan de wethouder ons daar iets over zeggen?

Het verbaasd ons erg voorzitter, dat het college, in tegenstrijd met de wettelijke eisen die waarschijnlijk per 1 januari 2012 ingaan, de vier weken wachttijd voor ALLE aanvragers toe wil gaan passen. (Zijn deze mensen overigens toch wel vanaf de 1e dag aangemeld/verzekerd voor de gezondheidszorg?). Gezond Burger Verstand kan daar niet mee instemmen. Ook nu hebben mensen met een bijstandsuitkering immers een baanzoekplicht. Het betreft hier voor een groot deel personen met een grote tot zeer grote afstand tot de arbeidsmarkt die vaak al langer van een uitkering moeten rondkomen.

Mensen die al moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen, moeten het maar zien uit te zingen de rest van de maand. Alleen in geval van nood worden immers uitzonderingen gemaakt. Gezond Burger Verstand wil graag van de wethouder weten wat precies wordt verstaan onder ‘financïele nood’? Moeten mensen al schulden hebben om een voorschot te krijgen??

Wij menen dat het niet loont, een wachttijd voor alle aanvragers in te voeren en sancties op te leggen als iemand zich niet houdt aan de verplichtingen die aan een uitkering zijn verbonden. Deze mensen zullen wellicht nog verder ‘afglijden’ in de samenleving hetgeen weer maatschappelijke kosten tot gevolg heeft. Er zal zeker een groter beroep gedaan worden op de Schuldhulpverlening. Betaalde arbeid zou dit moeten voorkomen, maar dat moet er dan wel zijn! Je hoeft maar naar werk.nl te gaan om te zien dat er weinig vacatures zijn voor laagopgeleide mensen. M.b.t. de wachttijd en het opleggen van sancties zal GroenLinks straks met amendementen komen die wij mede in zullen dienen.

En dan de invoering van de huishoudtoets. Door deze maatregel kan het aantal uitkeringsgerechtigden dalen, maar een deel van deze daling komt doordat uitkeringen worden ingetrokken of gekort. Wanneer jongeren moeten werken om hun ouders te onderhouden zal dit niet motiverend zijn bij het zoeken naar een baan. Gezond Burger Verstand meent, samen met andere instanties, dat alle maatregelen, naast schulden, zeker ook tot een toename van de criminaliteit kunnen leiden. In de bijstand zitten immers ook mensen met bijvoorbeeld verslavingsproblemen. Bij de beantwoording op onze sjabloonvraag doorover kregen wij als antwoord dat het wijzen op verantwoordelijkheid nemen niet tot criminaliteit leidt. Maar wij doelen uiteraard op de gevolgen daarvan; de wachttijd en het korten op de uitkering. Het aantal inbraken is ook in Oosterhout fors toegenomen en wij menen dat deze maatregelen daar niet positief aan zullen bijdragen.

Gezond Burger Verstand ziet de nabije toekomst dus niet rooskleurig in. Zeker met het vooruitzicht op de nieuwe Wet Werken Naar Vermogen, waardoor opnieuw vele laagopgeleide mensen in de bijstand zullen komen. Door meer werk aan Oosterhoutse bedrijven te gunnen en daarmee in gesprek te gaan kan de gemeente ook zelf voor werkgelegenheid zorgen.

Dit brengt mij op het begrip “Social Return’: ondernemers te verplichten bijvoorbeeld 5% van de aanneemsom te besteden aan het inzetten van werklozen. Het kan zeker de moeite waard zijn deze mogelijkheid te onderzoeken, maar Gezond Burger Verstand is wel van mening dat we met verplichtend inzetten heel voorzichtig om moeten gaan, want de ondernemers hebben het al moeilijk in deze economische crisis. Het kan voor de werkgever risico’s opleveren zoals een lagere productiviteit voor korte of langere tijd. Leerstages, inwerken en begeleiding kosten tijd en dus geld. Het kan niet de bedoeling zijn dat ondernemers personeel moeten aannemen, dat minder geschikt is voor het betreffende werk, zodat ze extra op kosten gejaagd worden. Gezond Burger Verstand staat er dus wel voor open het gebruik van Social Return te onderzoeken, maar zal wel heel kritisch zijn naar de criteria van de uitvoeringsregels en tot op welke hoogte en in welke sectoren het gebruik van Social Return verplichtend is toe te passen voor ondernemers.

In het kader van de Social Return kan wellicht ook samengewerkt worden met de woningcorporatie, Thuisvester. In Nijmegen bijvoorbeeld geeft de woningcorporatie opdrachten voor onderhoud aan zgn. werkcorporaties: een organisatie die mensen met een bijstandsuitkering, veelal huurders van de woningcorporatie, op weg helpt. Gezond Burger Verstand vraagt de wethouder deze mogelijkheid van samenwerking in Oosterhout te onderzoeken.

En dan nog over de stelling dat iedereen het verdient om een reden te hebben om uit bed te komen. Gezond Burger Verstand heeft er geen problemen mee een uitkeringsgerechtigde, naar vermogen en met mate, werkzaamheden te laten verrichten, ook wanneer deze niet in het kader van de re-integratie plaatsvinden. Wij zien dit echter niet perse als een reden om uit bed te komen, daarvoor kun je ook een hond nemen, maar ook als kleine tegenprestatie voor een uitkering; niet zozeer uit dankbaarheid, maar wellicht als waardering daarvoor en natuurlijk wel bij voorkeur in de richting van het eventuele vakgebied of interesse van de betreffende persoon, zodat er een extra impuls is. Wanneer deze werkzaamheden niet in het kader van de re-integratie plaats vinden, kan de betreffende persoon toch het gevoel hebben zich nuttig te maken. Wij denken dan bijvoorbeeld aan koffie verzorgen in de nieuwe activiteitencentra, stoepjes sneeuwvrij houden of er inderdaad (zoals Gemeentebelangen een tijdje terug al opperde) mede zorg aan dragen dat hun wijk er goed uitziet met behulp van buurtcoördinators , maar dan niet meer dan enkele dagdelen per week.

Ik herinner me dat mevrouw Dujardin van Gemeentebelangen al eerder sprak over een soort uitlaatservice voor oudere mensen. Ik denk dat we met dergelijke werkzaamheden wel moeten oppassen en de mensen goed moeten screenen, want sommige verantwoordelijkheden, zoals bijv. ook dagelijkse boodschappen doen voor hulpbehoevende mensen, en zeker waar het kwetsbare mensen betreft, kun je natuurlijk niet zomaar iedereen toevertrouwen. Er is vast nog wel meer te verzinnen, maar we moeten er wel bij oppassen dat de aard van werkzaamheden zodanig is dat ze niet ten koste gaan van andere, échte banen, zoals banen in de groenvoorziening en ik zeg het nogmaals, dus niet meer dan enkele dagdelen per week. Wij zullen m.b.t. dit laatste een amendement indienen.

Het klinkt misschien niet zo vriendelijk om mensen tot een soort van ‘vrijwilligerswerk’ te verplichten, maar er zijn mensen die net dat extra duwtje in de rug nodig hebben, mensen die dit uit vrije wil nooit zullen gaan doen en er later wellicht toch plezier aan beleven, zodat het misschien op termijn resulteert tot écht vrijwilligerswerk en dan is er voor Gezond Burger Verstand geen bezwaar tegen wanneer het meerdere dagdelen per week worden, want dan is het op vrijwillige basis!

Gezond Burger Verstand is wel (samen met GroenLinks) van mening , dat wanneer werken voor een uitkering in het kader van de re-integratie wordt ingezet en het een fulltime werkweek betreft, dit traject niet langer dan een jaar zou mogen duren.

Naar aanleiding van een reactie van een lid van de cliëntenraad Sociale Zekerheid willen wij aan de wethouder vragen er alles aan te doen om de belangen van de burger veilig te stellen. Wanneer de aanvrager een bezwaarschrift in wil dienen dient hij te weten welke wegen hij daarvoor moet behandelen. De gemeente moet hierbij behulpzaam zijn, een soort vangnet naar de juiste rechtshulp.

Ook dient er duidelijke, schriftelijke informatie te worden gegeven. De regels in deze informatie, zoals zaken waar uitkeringsgerechtigden zich aan dienen te houden, blijken echter niet voor iedereen duidelijk genoeg. We hebben het hier veelal over laagopgeleide mensen en informatie aan de hand van duidelijke voorbeelden en aangegeven grenzen is dan ook geen overbodige luxe. Dit om misverstanden te voorkomen!

Ik ga afsluiten… Volgens het RWI (Raad voor Werk en Inkomen) lopen mensen zonder hoog opleidingsniveau of goede vakopleiding het risico structureel werkloos te blijven. Een gebrek aan goed opgeleid personeel zou zelfs economisch herstel kunnen afremmen met alle gevolgen van dien. Wij hopen dat het RWI geen gelijk krijgt.

Tot slot wil Gezond Burger Verstand nog haar bezorgdheid uitspreken voor het personeel van de Sociale Dienst. Volgens onderzoek krijg maar liefst 59% van de medewerkers te maken met ongewenst gedrag. De nieuwe regels en wetten zullen zonder meer leiden tot meer ‘slechtnieuwsgesprekken’ en dus mogelijk agressieve reacties van klanten. Gezond Burger Verstand wil het college dan ook verzoeken hier extra aandacht aan te besteden.

Tot zover.